Barwy Kaszub to kolory tęczy: chabrowy – jak toń jezior, niebieski – jak niebo, granatowy – jak niezmierzona głębia morza, żółty – jak słońce i zboża dojrzewające na polach, zielony – jak lasy, czerwony - jak krew i jak maki we wiankach dziewcząt, wreszcie brązowy lub czarny – jak ziemia czekająca na zasiew.

***

Haft - uważany czasem za swoisty znak i emblemat regionu - pozostaje od lat dominującą dziedziną sztuki Kaszub. Liczne grono hafciarek i hafciarzy skupiają koła i kluby, są też pracujący indywidualnie.

Tradycja wielobarwnego haftu na Kaszubach sięga początków XX wieku i wiąże się z działalnością Teodory i Izydora Gulgowskich we Wdzydzach Kiszewskich, którzy zorganizowali tu skansen i ośrodek przemysłu ludowego, oparty na lokalnej tradycji artystycznej. Teodora, mająca wykształcenie plastyczne, zajęła się projektowaniem haftów. Wzornictwo opierało się na motywach zaczerpniętych ze starych czepców „złotnic" i historycznych haftów klasztornych, a pośrednio na wzorach z malatury sprzętów domowych, obrazów malowanych na szkle i ceramiki.

Hafty wdzydzkie szybko stały się popularne. Przyczyniły się do tego pokazy i wystawy, m.in. w Kaliszu, Diisseldorfie, Strassburgu i Stuttgarcie. Duży sukces hafty odniosły na międzynarodowej wystawie sztuki ludowej w Berlinie w 1909 (dostarczano je nawet na dwór cesarski, sprzedawano m.in. w Warszawie i Wilnie).
Za przykładem Gulgowskich, kaszubski haft był komponowany, wykonywany i propagowany przez grono regionali-stów. Przez blisko pięć dekad, do lat 60. XX wieku tworzyła Franciszka Majkowska - w Sopocie, Kartuzach i Wejherowie. W latach 20.-30. w Kościerzynie własne wzornictwo opracował Maksymilian Lewandowski. Do haftu wprowadził klarowny zestaw motywów, schematów kompozycyjnych i reguł kolorystycznych. Prawdopodobnie dzięki niemu ustaliła się siedmiobarwna kolorystyka haftów kaszubskich, stosowana przez kolejne ośrodki hafciarskie: w Żukowie, Pucku, Wejherowie. Własny styl opracowała też Bronisława Wrycza-Plińska, która z ramienia Pomorskiego Towarzystwa Popierania Przemysłu Ludowego prowadziła liczne kursy haftu (wykształciła blisko 450 hafciarek).

Dzięki umiejętnemu szkoleniu i propagowaniu haftu, sztuka ta przenikała na cały teren Kaszub. Z biegiem czasu wyodrębniły się „szkoły" haftu kaszubskiego, różniące się między sobą zasadami kompozycji, nieco odmiennymi motywami i akcentami kolorystycznymi. W okresie międzywojennym powstał ośrodek żukowski i pucki, w latach pięćdziesiątych - wejherowski, nieco później ważne ośrodki haftu w Tucholi i Chojnicach. Najnowszą odmianą jest wzornictwo słupskie.

***

Na wystawie "Barwy pomorskiej tradycji. Hafty kaszubskie" prezentowane są najlepsze prace 21. Konkursu Haftu Kaszubskiego, zrealizowanego przez Gminny Dom Kultury w Lini w 2016 roku. Pomysłodawcą i bezpośrednim realizatorem wszystkich edycji konkursu jest Edmund Szymikowski.

Organizatorzy:
Nadbałtyckie Centrum Kultury
Gminny Dom Kultury w Lini
Muzeum Narodowe w Gdańsku, The National Museum in Gdansk

Wernisaż wystawy:
23 lipca, godzina 15:00
Centrum św. Jana w Gdańsku (ul. Świętojańska 50)