podcien
01/12/2019

Pomorze w sieci: Muzeum Opowieści

Kultura regionalna jest żywym i zmiennym organizmem. W odniesieniu do Pomorza najwyraźniej widać to na przykładzie Żuław, terenu, na którym po II wojnie światowej doszło do przemieszania ludności z różnych rejonów Polski. W 1945 roku część autochtonów wyjechała do Niemiec, część postanowiła pozostać na miejscu, innych wywieziono na Sybir. Na Żuławy przyjechali przesiedleńcy z centralnej i południowej Polski oraz Kresów Wschodnich. Zajmowali opuszczone poniemieckie gospodarstwa zrabowane wskutek działań wojsk radzieckich. Niektóre drewniane domy rozbierano, by opalić nimi w piecu; osadnicy również nie przykładali wagi do przedmiotów zastanych w nowych okolicznościach – zaniedbania i brak świadomości ich wartości sprawiły, że przepadło wiele materialnych śladów kultury mieszkańców Żuław sprzed II wojny światowej, jak sprzęty rolnicze i domowe, pamiątki, obrazy.

Obraz dawnych czasów kreśli jednak Muzeum Opowieści powołane do życia przez Stowarzyszenie Miłośników Nowego Dworu Gdańskiego – Klub Nowodworski. Jak wskazuje nazwa, rolę eksponatu pełni w nim opowieść, czyli niematerialne, ulotne zjawisko. Muzeum zarchiwizowało wspomnienia przedwojennych mieszkańców Żuław – efektem tej pracy jest film dokumentalny „Naznaczeni krajobrazem”. Obecnie gromadzone są historie, zdjęcia i dokumenty powojennych osadników żuławskich. Wszystkie opowieści, zarówno te przedwojenne, jak i powojenne, Stowarzyszenie publikuje na swojej stronie internetowej.

Każdy wywiad jest odrębnym świadectwem historii regionu. Dowiadujemy się z nich m.in. o ucieczce z Żuław przed nadchodzącymi żołnierzami Armii Czerwonej, ale i o sentymentalnych powrotach w rodzinne strony; czytamy o trudach aklimatyzacji w nowym, nieprzyjaznym terenie, o wszechobecnej wodzie i błocie, które utrudniało codzienne funkcjonowanie. Pojawiają się jednak również wesołe wspomnienia, jak te o rozrywkowym charakterze podróży koleją wąskotorową, czy o jeżdżeniu na łyżwach po zakupy po zamarzniętej rzece. Muzeum Opowieści pozwala ocalić je od zapomnienia.

Opracowała: Agnieszka Domańska

Źródła:

Re-wizje regionalne. Współczesne problemy dziedzictwa kulturowego, red. A. Wierucka, M. Sacha, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2016.

Zachować podcień. Zapisane w krajobrazie i pamięci, red. A. W. Brzezińska, J. Poczobut, Gdańsk – Pruszcz Gdański 2010.

http://klubnowodworski.pl/index.php/dzialania/muzeum-opowiesci