Zapraszamy na spotkanie z Tomasem Venclovą.  Pisarz będzie promował książkę: Czesław Miłosz, Tomas Venclova,  „Powroty do Litwy".  Rozmowę poprowadzi Katarzyna Szalewska.

Start: godz. 18.00
Miłosz Czesław / Venclova Tomas „Powroty do Litwy”
I Ty, i ja chcemy, żeby stosunki polsko-litewskie ułożyły się inaczej niż w przeszłości. Dwa narody mają za sobą straszne doświadczenia, zostały podbite, upokorzone, zdeptane. Nowe pokolenia inaczej będą ze sobą rozmawiać, niż to działo się w latach przedwojennych. Musimy jednak liczyć się z siłą inercji i z tym, że w próżni ideologicznej, jaka powstała, nacjonalizm czy w Polsce, czy w Litwie nieraz będzie wkraczał na utarte tory.
Czesław Miłosz do Tomasa Venclovy

Uniwersytet Wileński nie był ani litewski, ani polski, ani też białoruski, tylko europejski, jak wszystkie uniwersytety tego okresu. Nie należy względem niego, zarówno jak też względem całego Wielkiego Księstwa Litewskiego, stosować późniejszych pojęć. [...] Kiedyś tu było Obserwatorium, które wybudował jezuita Marcin Poczobutt [...]. On również zaznaczył na mapie nieba nowy gwiazdozbiór [...]. Poczobutt ulokował jego symbol na zaszczytnym miejscu — na fryzie wśród znaków zodiaku, które o wiele później polubił [...]
Josif Brodski. Tomas Venclova

Nasz triumwirat (Brodski, Venclova, ja) jak najbardziej działa i piękna to rzecz taka przyjaźń rosyjskiego, litewskiego i polskiego poety — o tym warto byłoby napisać. Czesław Miłosz do Jerzego Giedrojcia

Książka „Powroty do Litwy” jest zbiorem utworów poetyckich, szkiców, listów, wspomnień i przekładów Czesława Miłosza związanych z Tomasem Venclovą, oraz wierszy, przekładów, recenzji, komentarzy, szkiców i zapisków Tomasa Venclovy poświęconych Czesławowi Miłoszowi. Obaj poeci wywodzili się z różnych krajów, reprezentowali odmienne doświadczenia generacyjne, tworzyli w innych językach. Złączyła ich przyjaźń i przeświadczenie o szczególnej roli poezji w życiu społeczeństw Polski i Litwy. Obaj wzrastali w tych samych historycznych krajobrazach, obaj rozkochani byli w litewskiej przyrodzie i w tym samym mieście — Wilnie. Obaj ze zgrozą uświadamiali sobie dziejowe katastrofy na jakie wystawiono te ziemie. Obaj czerpali siłę z przeświadczenia, że można przeciwstawić się wizjom głoszonym przez wyznawców wiary w Historyczną Konieczność. Podszeptem serca, rozumu, przywiązań wyniesionych z dzieciństwa, szukali nadziei we wskrzeszeniu, w nowej postaci, wielobarwnej tradycji Wielkiego Księstwa Litewskiego. Celem ich dążeń stało się uładzenie relacji między Polską i Litwą przez budowanie zrozumienia i wzajemnego szacunku ponad mową nienawiści, zaciekłością ideologii, nacjonalizmów, krótkowzrocznych waśni politycznych. Obaj oparli swoje wybory egzystencjalne na idei mądrego gospodarowania w świecie kultury, nie wyrzekając się związków z ojczyzną.
(z noty Wydawcy)

Tomas Venclova urodził się 11 września 1937 w Kłajpedzie, studiował literaturę na Uniwersytecie Wileńskim i na Uniwersytecie w Tartu. Jego młodość związana jest z Wilnem. W latach 70 działał w litewskim ruchu obrony praw człowieka. Zagrożony represjami w 1977 roku wyemigrował do USA, za co został pozbawiony obywatelstwa przez władze ZSRR.

Z polską kulturą i literaturą łączą Venclovę silne związki. Od 1983 r. jest członkiem zespołu redakcyjnego kwartalnika "Zeszyty Literackie". Tłumaczył polską poezję na język litewski (m.in. Cypriana Kamila Norwida, Czesława Miłosza, Zbigniewa Herberta, Wisławę Szymborską), jest autorem monografii Aleksandra Wata.

Przyjaźnił się z Miłoszem, a także Josifem Brodskim – rosyjskim poetą, noblistą, który nazwał kiedyś Venclovę "synem trzech literatur”. Venclova traktuje trzy języki: litewski, rosyjski i polski jak języki ojczyste. Na uniwersytetach amerykańskich wykładał zarówno literaturę rosyjską jak i polską.
Swoją pracę naukową historyka i badacza literatury poświęcił studiom nad twórczością pisarzy rosyjskich i polskich - dziełu Aleksandra Wata, Maryny Cwietajewej oraz innych. Spod jego pióra wyszło wiele znakomitych przekładów z tych literatur na język litewski
Tomas Venclova otrzymał wiele nagród i wyróżnień, w tym: Order Giedymina (1999), Litewską Nagrodę Państwową (2001) oraz tytuł "Człowieka Pogranicza" (2001), przyznawany przez Fundację "Pogranicze" w Sejnach.
Jest doktor honoris causa UMCS, Uniwersytetu Jagiellońskiego, Uniwersytetu Mikołaja Kopernika oraz Uniwersytetu Gdańskiego.

Katarzyna Szalewska – doktor nauk humanistycznych, adiunkt w Katedrze Teorii Literatury i Krytyki Artystycznej (Instytut Filologii Polskiej Uniwersytetu Gdańskiego). Współredaktorka książek "Przekleństwo rzeczywistości. Rzecz o obsesji i fantazji" (z A. Pawliszyn, Gdańsk 2009) oraz Czesława Miłosza „Północna strona” (z M. Czermińską, Gdańsk 2011); autorka monografii "Pasaż tekstowy. Czytanie miasta jako forma doświadczania przeszłości we współczesnym eseju polskim" (w przygotowaniu); artykułów naukowych, esejów i recenzji publikowanych w czasopismach (m.in. „Twórczość”, „Przestrzenie Teorii”, „Kultura Współczesna” i in.) oraz książkach pokonferencyjnych. Zajmuje się antropologią przestrzeni miejskich, eseistyką oraz związkami pomiędzy literaturą a historią.

Relacja ze spotkania do wysłuchania tutaj