Polacy i Ukraińcy - 70 lat po tragedii wołyńskiej

W odniesieniu do problematyki pojednania dwie kwestie są szczególnie istotne. Po pierwsze, jest ono procesem i trudno jest mówić o pojednaniu raz i na zawsze. Bardzo dobrze to kiedyś ujęła Madeleine Albright, mówiąc, że pojednanie jest jak jazda na rowerze – cały czas trzeba pedałować, bo gdy się przestanie, to się z tego roweru spada. Potrzebujemy nieprzerwanie nowych aktów w tym procesie, nowych rytuałów, decyzji.            
Jarosław Hrycak

Czy Wołyń musi być przestrzenią sporu w stosunkach polsko - ukraińskich?
Dyskusja trwa - od nas zależy jaki nadamy jej ton. Ton rozwagi i empatii czy złych emocji, ideologicznych klisz i okopania się we własnych racjach i swojej prawdzie.

Rocznica tragedii, jaka miała miejsce na Wołyniu w 1943 roku, jest okazją do szerszego przyjrzenia się temu historycznemu wydarzeniu. Nie kierując się uprzedzeniami i bez wartościowania zapraszamy na polsko-ukraiński dyskurs historyków w oparciu o najnowsze badania i źródła. Tematom ściśle historycznym będą towarzyszyć relacje świadków obu stron konfliktu, zawarte w dokumentalnych filmach. Wspomnienia te nie rekonstruują stricte historii, ale jako subiektywny zapis pamięci, bardzo często wpływają na formę prowadzonej debaty publicznej wokół Wołynia. Koncert – artystyczną dedykację pamięci ofiar Wołynia przygotował Polski Chór Kameralny wraz z kompozytorem Krzesimirem Dębskim. Informacyjna zaś wystawa umieszczona w przestrzeni publicznej Gdańska i Gdyni przywoła faktografię tamtych bolesnych wydarzeń.
Projekt powstał dzięki partnerskiej współpracy wielu instytucji naukowych i kulturalnych,
z myślą o szczególnej powinności nas współczesnych.

czwartek 13 czerwca 2013
Ratusz Staromiejski w Gdańsku, ul. Korzenna 33/35

Wołyń i Galicja – historie pamięci
Prezentacja filmów dokumentalnych i rozmowa

godz.11.00 – 13.00
Oczyszczenie i Przebaczenie reż. Agnieszka Arnold
Po projekcji o filmach z reżyserką Agnieszką Arnold i bohaterem filmu Oczyszczenie Krzesimirem Dębskim rozmawiać będzie Joanna Cieplińska i Mirosław Przylipiak

godz. 17.00 – 19.00
Trzy historie Galicji – reż. Olha Onyshko i Sara Farhat
O filmie z reżyserką Olhą Onyshko rozmawiać będzie Joanna Cieplińska i Mirosław Przylipiak

Oczyszczenie przedstawia rodzinną tragedię muzyka, kompozytora Krzesimira Dębskiego, którego dziadkowie zginęli w lipcu 1943 r. w Kisielinie na Wołyniu, z rąk członków UPA.

Przebaczenie pokazuje dylematy ukraińskich nacjonalistów. Za ten film Arnold dostała naganę od komisji etyki TVP, która przychyliła się do zdania Towarzystwa Miłośników Wołynia i Polesia, że film jest „tendencyjny” i „antypolski", bo występują w nim bojownicy UPA, "przedstawiający wyłącznie rację strony ukraińskiej". Sprawą zajmowała się Helsińska Fundacja Praw Człowieka, rzecz zakończyła się ugodą, w której TVP przeprosiła Agnieszkę Arnold za "błędną i jednostronną" ocenę jej filmu oraz mylne orzeczenie komisji etyki.

Trzy historie Galicji  wyreżyserowały Ukrainka Olga Onyszko i Libanka Sara Farhat. Film opowiada o losach trzech osób na tle dramatycznych realiów II wojny światowej w Galicji: Żyda z Borysławia ukrywanego przez polskich i ukraińskich sąsiadów, działaczki ukraińskiego podziemia prześladowanej po wojnie przez władze sowieckie oraz księdza Stanisława Bartmińskiego z podprzemyskiej parafii, który począwszy od lat 60-tych działa na rzecz pojednania polsko-ukraińskiego i zachowania wielokulturowego dziedzictwa Galicji. Historia trzech osób, trzech religii, trzech przenikających się i harmonijnych galicyjskich światów, których kres nadszedł wraz z II wojną światową.

piątek14 czerwca 2013
Ratusz Staromiejski, Gdańsk, ul. Korzenna 33/35

Wołyń 1943 – Pamięć i Przyszłość – debata

godz. 10.00-13.30
Otwarcie debaty - prof. Roman Drozd

Narastanie wrogości - debata ukaże przyczyny tragedii wołyńskiej, nie tylko w kontekście narastania wrogości między Polakami a Ukraińcami jeszcze w okresie przedwojennym, ale także rolę III Rzeszy i ZSRR w zaostrzaniu konfliktu. Panel z udziałem: prof. Włodzimierza Barana, prof. Andrzeja Chojnowskiego, prof. Włodzimierza Mędrzeckiego, prof. Aleksandra Zajcewa poprowadzi dr Magdalena Nowak.

Przeciwko sobie”– dyskusja skupi się na przebiegu konfliktu polsko-ukraińskiego, w tym rzezi wołyńskiej, mordów w Galicji Wschodniej i na terenie dzisiejszej Polski oraz pozbawieniu Polaków i Ukraińców ich małych ojczyzn. Dyskusję poprowadzi prof. Rafał Wnuk, a jego rozmówcami będą: prof. Ihor Iljuszyn, prof. Mykoła Kuczerepa, prof. Grzegorz Motyka, dr Leon Popek.

godz. 15.00- 17.30
Pamięć i przyszłość – najważniejsza dla naszej współczesności rozmowa ma ukazać sposoby postrzegania konfliktu przez Polaków i Ukraińców, trudności w polsko-ukraińskim zbliżeniu i pojednaniu, a przede wszystkim spróbować wskazać i wytyczyć drogi wyjścia z impasu w dialogu polsko-ukraińskim. Poprowadzi ją prof. Grzegorz Berendt, a wezmą w niej udział: Bogumiła Berdychowska, Mirosław Czech, prof. Jarosław Hrycak, prof. Tomasz Stryjek, prof. Tadeusz Sucharski, Piotr Tyma.

Organizatorzy: Akademia Pomorska w Słupsku, Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Gdańsku, Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, Nadbałtyckie Centrum Kultury w Gdańsku, Ukraiński Uniwersytet Katolicki we Lwowie, Wydział Historyczny Uniwersytetu Gdańskiego, Ukraińskie Towarzystwo Historyczne w Polsce.

piątek 14 czerwca 2013, godz. 20.00
Centrum św. Jana, Gdańsk, ul. Świętojańska 50

Pieśni o Wołyniu - koncert
w programie utwory na chór a cappella oraz na chór z towarzyszeniem fortepianu twórców związanych z Wołyniem: Stanisława Moniuszki, Leona Łukaszewskiego, Ireneusza Łukaszewskiego, Włodzimierza Dębskiego i Krzesimira Dębskiego (w tym m.in. fragmenty z oratorium „Kres Kresów”, kompozycje z filmów „Syberiada polska” i „Bitwa warszawska”).

Wystąpi Polski Chór Kameralny, któremu na fortepianie towarzyszyć będzie Krzesimir Dębski. Dyryguje Jan Łukaszewski.
Organizator: Polski Chór Kameralny, Nadbałtyckie Centrum Kultury

Wołyń 1943
Plenerowa wystawa przekaże podstawowe informacje o relacjach polsko-ukraińskich na Wołyniu przed 1943 r. oraz przedstawi zasięg dokonanego ludobójstwa. Dramatyczne wydarzenia wiosny i lata 1943 r. pokazane zostaną przez pryzmat doświadczeń polskich mieszkańców wybranych miejscowości.

Prezentowana będzie w publicznej przestrzeni Gdańska i Gdyni:
- skwer naprzeciw Ratusza Staromiejskiego, 10 - 15 czerwca 2013 r.
- skwer naprzeciw biura LOT w Gdańsku, 10 czerwca - 31 lipca 2013 r.
- skwer naprzeciw przystanków autobusowych Gdynia Wzgórze św. Maksymiliana SKM w kierunku centrum, 10 czerwca - 31 lipca 2013 r.

Organizator: Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Gdańsku, autorka wystawy Agnieszka Gumińska

Wstęp wolny.

Sponsor