20/01/2021

Publikacje w ramach projektu "Tradycja dla rozwoju"

Zwieńczeniem projektu „Tradycja dla rozwoju…” są dwie publikacje wydane pod koniec 2020 roku.

Monografia zbiorowa „Tradycja dla rozwoju? Instytucje - tożsamość - zmiany kulturowe w społecznościach lokalnych na przykładzie Pomorza” pod redakcją Agaty Bachórz i Cezarego Obracht-Prondzyńskiego przybliża wyniki badań terenowych w ujęciu problemowym. Poszczególni badacze prezentują, podobnie jak na konferencji, autorską, przekrojową analizę wybranego tematu, uwzględniając przy tym wszystkie badane przypadki. Książka jest empirycznym studium pomorskich społeczności, mających peryferyjne położenie względem metropolii, charakteryzujących się odmiennością kulturową, społeczną i ekonomiczną, a jednocześnie borykających się z podobnymi problemami. Teksty unaoczniają zarówno potencjały, jak i trudności związane z rozwojem i wypracowaniem jednolitych strategii w tym zakresie, wskazując na szereg dylematów związanych z tą jakże ciekawą, ale i złożoną relacją tradycji i rozwoju.

W drugiej publikacji pt. „Kultura – tradycja – rozwój. Perspektywy, konteksty, działania” pod redakcją Karoliny Ciechorskiej-Kuleszy zaprezentowane zostały głosy teoretyków, badaczy i praktyków zajmujących się (na różne sposoby) obszarem kultury i jej związków z rozwojem lokalnym. W części pierwszej, będącej teoretycznym wprowadzeniem do zagadnienia kultury, dziedzictwa, tradycji i rozwoju, Małgorzata Jacyno (Uniwersytet warszawski) podkreśla m.in.  znaczenie regionu w kontekście funkcjonowania państwa w warunkach globalnego kryzysu. Ewa Kocój (Uniwersytet Jagielloński) pisze o ideach i przemianach dziedzictwa kulturowego, przedstawiając m.in. zjawiska związane ze zwrotem pamięciowym w Europie oraz wskazując na jego niejednorodność. Joanna Sanetra-Szeliga (Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie) spogląda na kulturę przez pryzmat jej wpływu na sferę społeczną, gospodarczą i ekologiczną oraz niedostatecznie wykorzystany potencjał w tym zakresie. Wojciech Knieć (Uniwersytet Mikołaja Kopernika) z kolei łączy perspektywę teoretyczną z badawczą, pokazując znaczenie kultury w rozwoju lokalnym i prezentując przykład badań w tym zakresie. Anny Kwaśniewska (Uniwersytet Gdański) opisuje niematerialne dziedzictwo kulturowe Pomorza Wschodniego w ujęciu układów kultury Antoniny Kłoskowskiej.

W drugiej części publikacji oddano głos praktykom: animatorom i animatorkom działającym w konkretnych miejscach (choć różnie rozumianych). O refleksjach nad dziedzictwem kulturowym na Kaszubach pisze Sulisława Borowska (Kaszubski Uniwersytet Ludowy), która w swoim tekście „rozmawia” z Ewą i Markiem Byczkowskimi, założycielami i długoletnimi prowadzącymi Kaszubski Uniwersytet Ludowy. Z kolei Jolanta Krawczykiewicz (Słupski Ośrodek Kultury) wybiera spośród wielu aktywności trzy „dziedzictwa” Słupska, w którym na co dzień żyje i od wielu lat pracuje w obszarze kultury. Krzysztof Czyżewski (Ośrodek „Pogranicze – sztuk, kultur, narodów” w Sejnach) podkreśla m.in. znaczenie czasu tak w samej kulturze, jak i w działaniach animacyjnych. Podkreśla, że tradycja jest nie zachowywaniem przeszłości, ale jej kontynuowaniem, nadawaniem jej ciągłości. Agata Andrasiak-Czarnecka (Instytut Kultury Miejskiej) także odnosi się do czasu, tym razem specyficznego, dzieląc się z nami swoimi spostrzeżeniami i refleksjami dotyczącymi działania w kulturze w dobie pandemii. Książkę kończy rozdział odnoszący się do sześciu studiów przypadku realizowanych w ramach projektu „Tradycja dla rozwoju…”. Zespół Pomorskiego Centrum Badań nad Kulturą UG opisuje badane gminy na Pomorzu, prezentując wnioski z badań terenowych w ujęciu potencjałów związanych z kulturą, dziedzictwem i tradycją poszczególnych miejsc. Dopełnieniem prezentacji są głosy insiderów – lokalnych liderów z sześciu badanych gmin. Refleksje praktyków wydają się cennym uzupełnieniem, a także bogatą egzemplifikacją rozważań teoretyków i badaczy.

Zaprezentowane teksty świadczą m.in. o tym, że istnieje potrzeba ujęcia związków kultury i rozwoju w duchu wrażliwości społecznej. Prezentowane perspektywy wychodzą poza bezpośrednie związki kultury z rozwojem gospodarczym, w którym ta pierwsza ma być jedynie swoistą dźwignią rozwoju ekonomicznego. Skupienie na różnorodnych potrzebach społecznych, a także na specyfice społecznej, kulturowej, historycznej, ukazuje, że nie tylko rozwojowi potrzebna jest kultura, dziedzictwo, a nawet tradycja, ale i te drugie mogą korzystać z sytuacji rozwoju.