wystawa
„DRŻENIA”

Termin: 26.07-30.09.2024
Miejsce: NCK – Centrum św. Jana, ul. Świętojańska 50, Gdańsk
Wstęp: wolny
Udogodnienia: pętla indukcyjna, materiały w języku angielskim oraz PJM, audiodeskrypcja prac

Osoby artystyczne: Paweł Biełajczuk & Ilya Sadowskiy, Marcin Dymiter, Zuza Golińska, Karolina Hałatek, Daniel Kotowski, Anna Królikiewicz. 
Osoby kuratorskie: Natalia Szulga, Anna Walter, Anna Zalewska-Andruszkiewicz

„Drżenia” to artystyczna opowieść o doświadczaniu architektury, wielozmysłowym podejściu do przestrzeni, indywidualnym odczuwaniu budynku. O tym, że Centrum św. Jana to nie tylko zabytek, obiekt pełen historii i sztuki, ale przede wszystkim miejsce zmysłowych wrażeń, wchodzące w dialog z czasem, rezonujące z doświadczeniami odwiedzających i kulturowymi wzorcami. Miejsce wywołujące drżenia.

Zainspirowany obcowaniem z przestrzenią Centrum św. Jana tytuł wystawy odnosi się do percepcji bodźców – rozedrgane mogą być płaszczyzny, obrazy czy dźwięki. Drgania towarzyszą również wszystkim cząsteczkom, odbieranym jako zapachy czy smaki. Drżenie to także reakcja naszego ciała na pewne doświadczenia. Oznaka przebudzenia, wyzwolenia wewnętrznej energii, strachu, radości, podniecenia czy skrajnego wzruszenia.

Odbiór architektury jest złożonym procesem. Współcześnie podkreśla się wagę holistycznego, wielozmysłowego odczuwania. Klasyczny, arystotelesowy podział na pięć zmysłów został zanegowany i dziś wiemy, że jest ich znacznie więcej i nie działają w odrębności od siebie, a stanowią zespół receptorów poznawczych. Na odbiór mają także wpływ indywidualne cechy i doświadczenia każdego człowieka, które wnosi przekraczając próg budynku.

Centrum św. Jana to przestrzeń pełna napięć. Mieszczące się w gotyckim kościele, wciąż odbierane jako świątynia kultu religijnego, pełni dziś głównie funkcję świątyni sztuk. Ta majestatyczna przestrzeń wywołuje w odwiedzających dysonans poznawczy. Pomimo desakralizacji kościoła, jego typowa gotycka architektura oraz zachowane we wnętrzu zabytki związane z kultem chrześcijańskim, w mimowolny sposób wymuszają na odwiedzających specyficzne zachowania. Ściszają oni głos, zwracają głowy w stronę ołtarza, z rezerwą zbliżają się do dawnej przestrzeni sacrum. Pomimo zmiany funkcji budynku na świecką, przestrzeń ta nie wyzbyła się swojego ceremonialnego charakteru. 

Bogata historia oraz sprzeczności we współczesnym odczytywaniu wnętrza stały się inspiracją dla artystów do stworzenia prac integrujących historię, sztukę i kulturowe tradycje z ich indywidualnym doświadczeniem. Zmagania z tą przestrzenią, nie zawsze komfortowe i pozytywne, zaowocowały stworzeniem zupełnie nowej opowieści o wnętrzu. W ten sposób „Drżenia” stają się nie tylko prezentacją sztuki, lecz także artystyczną rozmową twórców z architekturą i alternatywną ścieżką zwiedzania.

Do udziału w wystawie zaproszeni zostali artyści, których dotychczasowa praktyka skupiała się na rozwijaniu zagadnień dotyczących konkretnych zmysłów (Marcin Dymiter, Anna Królikiewicz, Karolina Hałatek, Paweł Biełajczuk & Ilya Sadowskiy) oraz relacji człowieka z architekturą czy otaczającą go przestrzenią publiczną (Zuza Golińska, Daniel Kotowski). Każdy z nich miał możliwość odbycia mikrorezydencji w Centrum, poznania charakteru i historii zabytku podczas oprowadzań i spotkań. Wszystko po to, by jak najpełniej poczuć to miejsce, zanurzyć się w nim i je zrozumieć. 

Partnerem projektu jest Stowarzyszenie Okno na Świat.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego