.box h2 { color:black !important; } Reformacja i ewangelicyzm nad Bałtykiem

Poświęcony 500-leciu Reformacji nad Bałtykiem projekt, obejmujący międzynarodową konferencję naukową i wiele imprez towarzyszących, organizowany przez Nadbałtyckie Centrum Kultury i Polską Akademię Umiejętności Stację Naukową w Gdańsku, jest wspólnym przedsięwzięciem obejmującym znaczący udział wielu innych podmiotów. Należy do nich Niemiecki Instytut Historyczny w Warszawie, Pracownia Historii Pomorza i Krajów Nadbałtyckich Instytutu Historii UG i Instytut Kaszubski. W przygotowanie imprez towarzyszących włączone są wszystkie znaczące instytucje kultury województwa pomorskiego, jak Archiwum Państwowe w Gdańsku, a przede wszystkim muzea Gdańska, Słupska, Wejherowa, Starogardu Gdańskiego i Bytowa.

Badania nad reformacją w Polsce mają długą tradycję naukową. Prowadzi je wielu wybitnych naukowców: historyków, historyków sztuki, socjologów, literaturoznawców czy muzykologów z ośrodków uniwersyteckich w Polsce i zagranicą. Badania te intensyfikowane w ostatnich kilkunastu latach zostaną zaprezentowane na wielu forach, w czasie rocznicowych obchodów w 2017 roku. Projektem niniejszym włączamy się do naukowych dysput, do ukazania tego wydarzenia i jego konsekwencji w sferze kulturowej i społecznej. Wychodzimy od początków historii Reformacji, a konkretniej osoby jej współtwórcy Johannesa Bugenhagena (1485–1558), któremu będzie poświęcony w znacznym stopniu, program pierwszego dnia konferencji. Następnie w naukowej refleksji skupimy się na dziejach najnowszych (XIX i XX w.) z akcentami dotyczącymi współczesności, a więc dziedzictwa materialnego i duchowego przesłania ewangelicyzmu w Polsce, krajach skandynawskich i bałtyckich.

Proponujemy wszystkim odbiorcom tego wielowymiarowego kulturowego projektu następujący program spotkań: począwszy od konferencji naukowej i panelu/debaty poprzez wystawy – prezentujące cenne zasoby archiwalno-źródłowe i obiekty sztuki muzealnej, do uczestnictwa w koncercie i wędrówce szlakiem kulturowym oraz edukacyjnej grze miejskiej.

Dzieło Reformacji, co nie zawsze funkcjonuje w powszechnej świadomości, stanowi wspólne dziedzictwo Polski. Jest to bogactwo, którego nie sposób pominąć, chcąc prawidłowo kreślić obraz kultury polskiej. Przypomnimy dzieje Reformacji, jej wkład w rozwój ważnych instytucji nauki i kultury, a także wpływ na kształtowanie piśmiennictwa i pozycji języka narodowego (Mikołaj Rej czy Andrzej Frycz Modrzewski). Dziedzictwo wyznawców Kościoła ewangelicko-augsburskiego odnajdujemy w trwałych kulturotwórczych śladach na Pomorzu, w Polsce i Europie nad Bałtykiem, Nie pomijając zjawisk konfrontacji i Kontrreformacji, zwracamy uwagę na spotkanie i współistnienie ludzi różnych religii i kultur, bogactwo wynikające z różnorodności, zakorzenione w mitycznych tradycjach polskiej tolerancji, Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

 

kalendarium projektu

⦁ "Sola scriptura". Biblijne malarstwo i grafika pomorskich protestantów od XVI do XX wieku – wystawa
3 lutego – 23 kwietnia | Muzeum Zachodniokaszubskie w Bytowie | WIĘCEJ INFORMACJI

Organizatorzy: Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku, Muzeum Zachodniokaszubskie w Bytowie; kurator Anna Sujecka


⦁ Śladami różnych wyznań – GRA MIEJSKA
6 maja | Gdańsk | WIĘCEJ INFORMACJI

Organizator: Nadbałtyckie Centrum Kultury; kuratorzy: Aleksandra Mrozowska, Klaudiusz Grabowski


⦁ Szlak kulturowy Reformacji w Gdańsku. Tajemnice gdańskich epitafiów - spacer edukacyjny
20 maja | Gdańsk | WIĘCEJ INFORMACJI

Organizator: Nadbałtyckie Centrum Kultury; kuratorzy: Klaudiusz Grabowski, Monika Łajming


⦁ Śladami Reformacji na Pomorzu – wyjazd studyjny
1 lipca | Pomorze | WIĘCEJ INFORMACJI

Organizator: Nadbałtyckie Centrum Kultury; kuratorzy: Bronisława Dejna, Klaudiusz Grabowski


⦁ „Die blume ist verwelckt” . Protestanckie funeralia na Pomorzu od początku XVII do poł. XX wieku – wystawa
10 października 2017 – 10 marca 2018 | Muzeum Ziemi Kociewskiej, ul. Boczna 2, Starogard Gdański

Organizatorzy: Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku, Muzeum Ziemi Kociewskiej w Starogardzie Gdańskim; kuratorka Anna Sujecka


⦁ Reformacja i ewangelicyzm nad Bałtykiem – konferencja naukowa
17 – 18 października | Ratusz Staromiejski, Gdańsk | WIĘCEJ INFORMACJI

17.10: Johannes Bugenhagen – Doktor Pomeranus (1485–1558)
18.10: Dziedzictwo materialne i kulturowe przesłanie

Organizatorzy: Nadbałtyckie Centrum Kultury, Polska Akademia Umiejętności Stacja Naukowa w Gdańsku; kuratorka Bronisława Dejna


⦁ Johannes Bugenhagen. Doktor Pomeranus (1485–1558) - wystawa
17 października – 12 listopada |  Centrum św. Jana, Gdańsk | WIĘCEJ INFORMACJI

Organizator Nadbałtyckie Centrum Kultury, we współpracy z Arbeitsgemeinschaft für pommersche Kirchengeschichte e.v.; kuratorka: Monika Konca


⦁ Z życia kościołów – protestanci na Pomorzu w XIX i XX wieku – wystawa 18 października | Archiwum Państwowe, ul. Wałowa 5, Gdańsk

Organizator Archiwum Państwowe Gdańsk; kuratorka dr Katarzyna Kubicka


⦁ Współczesne problemy i wyzwania protestantyzmu – panel pastorów
19 października | Ratusz Staromiejski, ul. Korzenna 33/35, Gdańsk | WIĘCEJ INFORMACJI

Organizator Nadbałtyckie Centrum Kultury; kuratorka Bronisława Dejna


⦁ Szlak kulturowy Reformacji w Gdańsku. Szlak dobroczynności – spacer edukacyjny
21 października | WIĘCEJ INFORMACJI

Organizator Nadbałtyckie Centrum Kultury; kuratorzy: Klaudiusz Grabowski


⦁ Koncert muzyki chóralnej 
22 października | Kościół pw. św. Stanisława Kostki, ul. Sobieskiego, Wejherowo

Organizator Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie

⦁ Kancjonały, śpiewniki i modlitewniki kaszubsko-pomorskie – wystawa
24 października | Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej, ul. Zamkowa 2a, Wejherowo
Organizatorzy: Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej, Polska Akademia Umiejętności Stacja Naukowa w Gdańsku;  kuratorzy: Aleksandra Janus, Piotr Schmandt

 

Organizatorzy:
Nadbałtyckie Centrum Kultury
Polska Akademia Umiejętności Stacja Naukowa w Gdańsku

Współorganizatorzy:
Diecezja Pomorsko-Wielkopolska Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP
Niemiecki Instytut Historyczny
Pracownia Historii Pomorza i Krajów Nadbałtyckich Instytutu Historii UG
Instytut Filozofii, Socjologii i Dziennikarstwa UG
Instytut Kaszubski

Organizatorzy wydarzeń towarzyszących:
Archiwum Państwowe w Gdańsku
Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku
Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie
Muzeum Zachodniokaszubskie w Bytowie
Muzeum Ziemi Kociewskiej w Starogardzie Gdańskim

Patronat honorowy:
ks. bp prof. Marcin Hintz Diecezja Pomorsko-Wielkopolska Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP
Mieczysław Struk Marszałek Województwa Pomorskiego
Paweł Adamowicz Prezydent Gdańska

Kierownik naukowy projektu:
prof. dr hab. Józef Borzyszkowski

Kuratorka projektu:
Bronisława Dejna, bronislawa.dejna@wp.pl

 

 

Reformacja i ewangelicyzm nad Bałtykiem 17–19 października 2017 Program konferencji

 

Johannes Bugenhagen – Doktor Pomeranus (1485–1558)

17 października (wtorek), Ratusz Staromiejski, ul. Korzenna 33/35, Gdańsk

1. dr Beata Bugenhagen (Greifswald) – Curriculum vitae Jana Bugenhagena i dzieje jego rodziny oraz ich związki z pomorskim Heimatem – dawniej a dziś
2. ks. prałat Dr Stephan Reimers (Hamburg) – Jan Bugenhagen i realizacja jego idei w dziedzinie edukacji i pomocy społecznej w Hamburgu – dawniej i dziś
3. prof. Jan Iluk (Gdańsk) – Jana Kalwina zapożyczenia z dzieł św. Jana Chryzostoma   patriarchy Konstantynopola
4. prof. Janusz Małłek (Toruń) – Ludzie nauki i kultury Wielkiego Pomorza wśród koryfeuszy dziedzictwa Polski i Europy
5. prof. Thomas Vogel (Timmendorfer Strand) – Plebania i rodzina pastorska – źródło kolejnych pokoleń przedstawicieli świata nauki i kultury
6. prof. Heinrich Assel (Greifswald) – Reformacja w Danii i całej Skandynawii oraz jej oddziaływanie na Polskę i kraje bałtyckie
7. prof. Miloš Řeznik (Warszawa) – Znaczenie literatury reformacyjnej dla ruchów narodowo-etnicznych w XIX i XX wieku
8. ks. bp prof. Marcin Hintz (Sopot) – Kościół ewangelicki na Pomorzu – dziś 
9. prof. Hans Martin Barth (Marburg) – Idea ekumenizmu, stosunek do judaizmu i islamu w kościele ewangelickim
10. prof. dr hab. Józef Borzyszkowski (Gdańsk) – Reformacja a Kaszubi – w historiografii i literaturze polskiej

 

Dziedzictwo materialne i kulturowe przesłanie

18 października (środa), Ratusz Staromiejski, ul. Korzenna 33/35, Gdańsk

1. dr Piotr Birecki (Toruń) – Architektura kościołów ewangelickich Pomorza Nadwiślańskiego na przełomie XIX i XX wieku
2. dr Joanna M. Arszyńska (Toruń) – Wyposażenie kościołów luterańskich – geneza, wartość artystyczna
3. dr hab. inż. arch. prof. PG Jakub Szczepański (Gdańsk) – Przebudowy i zmiany aranżacji dawnych kościołów protestanckich na Pomorzu po 1945 r.
4. prof. Krzysztof Kowalik (Opole) – Matka Pana między kultem a tożsamością
5. dr Piotr Kociumbas (Warszawa) – Gdańscy ewangelicy a muzyka kościelna. O dziewiętna-stowiecznym spojrzeniu na dziedzictwo protestantyzmu w świetle lokalnych kancjonałów
6. prof. zw. dr hab. Tadeusz Stegner (Gdańsk) – Protestanci a katolicy- spotkanie wyznań, narodów, kultur w XIX/XX wieku
7. dr Andrzej C. Leszczyński (Gdańsk) – Protestanckie cnoty i wartości
8. dr hab. prof. UG Krzysztof Kornacki (Gdańsk) – Wizerunek protestanta w polskim kinie

 

Współczesne problemy i wyzwania protestantyzmu panel pastorów Pomorza

19 października (czwartek), Ratusz Staromiejski, ul. Korzenna 33/35, Gdańsk

 

W rozmowie o współczesnym protestantyzmie wezmą udział pastorzy wielu konfesji, m.in.:

1. Paweł Bartosik – Ewangeliczny Kościół Reformowany, Gdańsk
2. Robert Miksa – Kościół Chrześcijan Baptystów, Pierwszy Zbór w Gdańsku
3. Sebastian Maria Niedźwiedziński – Kościół Ewangelicko-Metodystyczny w RP, Gdańsk
4. Tomasz Ropiejko – Kościół Zielonoświątkowy, Zbór Radość Życia, Gdańsk
5. Jarosław Jarosz – Kościół Adwentystów Dnia Siódmego, Gdańsk

oraz religioznawca prof. dr hab. Krzysztof Kowalik – Politechnika Opolska

 

Moderatorzy:
prof. Cezary Obracht-Prondzyński,
dr Krzysztof Ulanowski z Instytutu Filozofii, Socjologii i Dziennikarstwa UG

 

Dyskusja pastorów o współczesnym protestantyzmie będzie skupiać się wokół następujących problemów/wątków: historia a współczesność ruchu reformowanego; czy proces reformacji jest (nie)skończony i jaki to ma wpływ na strukturę i działalność zborów?; współpraca czy rywalizacja w ruchu reformowanym?; relacje z innymi religiami reprezentowanymi na Pomorzu; inicjatywy prospołeczne jako „znak firmowy” protestantyzmu.

 

projekty edukacyjne

6 maja (sobota)

„Śladami różnych wyznań” – GRA MIEJSKA

Gra miejska – przeznaczona dla rodzin – pozwoli uczestnikom poznać jeden z ciekawszych aspektów kulturowego dziedzictwa Gdańska. To jedno z tych miast, gdzie przez wieki mieszkali obok siebie wyznawcy kilku konfesji. Szczęśliwie ślady współegzystencji, pomimo zawirowań i licznych wojen, przetrwały. Dzięki odpowiednio opracowanej trasie, gra miejska pozwoli w sposób aktywny odszukać miejsca i zabytki związane z luteranami, kalwinami, katolikami, a także anglikanami czy menonitami. Każdy z uczestników otrzyma karty gry, adresowane do zróżnicowanych grup wiekowych, zawierające mapkę trasy, konkretne pytania i zagadki oraz wskazówki, jak je rozwiązać. Ten rodzaj edukacyjnego przekazu pozwala utrwalić nowo zdobytą wiedzę. Kuratorzy: Aleksandra Mrozowska, Klaudiusz Grabowski

 

20 maja (sobota)

Szlak kulturowy Reformacji w Gdańsku. „Tajemnice gdańskich epitafiów”
– spacer edukacyjny

Epitafia – ozdobne tablice upamiętniających zmarłych, licznie zachowane w gdańskich świątyniach, są znakomitym świadectwem, które dzięki specjalistów: teologów, historyków sztuki i filologów zostaną ponownie rozszyfrowane. Szlak wędrówki prowadzić będzie przez gdańskie kościoły różnych wyznań. Odwiedzimy świątynie katolickie, luterańskie i kalwińskie. Analizie zostaną poddane inskrypcje, obrazy i rzeźby zdobiące zarówno kilkumetrowe kamienne pomniki nagrobne, jak i dużo skromniejsze drewniane epitafia. Proponowany szlak będzie wiódł zatem przez świątynie luterańskie (Bazylika Mariacka, kościół św. Jana), kalwińskie (kościół św. Piotra i Pawła, kościół św. Elżbiety), a także katolickie (kościół św. Brygidy, kościół św. Mikołaja). Folder-przewodnik z bogatą archiwalną ikonografią otrzymają wszyscy uczestnicy wędrówki. Kuratorzy: Klaudiusz Grabowski, Monika Łajming

 

1 lipca (sobota)
Śladami Reformacji na Pomorzu – wyjazd studyjny

Dziedzictwo pomorskiego ewangelicyzmu – miejsca, budowle i ludzie – to hasło przewodnie autokarowego przejazdu przez północno-zachodnią część województwa pomorskiego. Odwiedzimy miejsca z najciekawszymi i najważniejszymi zabytkami sztuki i kultury wywodzącymi się z ducha Reformacji.

Współorganizator: Instytut Kaszubski. Kuratorzy: Bronisława Dejna, Klaudiusz Grabowski

     

17 października (wtorek)

Johannes Bugenhagen. Doktor Pomeranus (1485–1558) – wernisaż

Centrum św. Jana, ul. Świętojańska 50, Gdańsk

Wystawa przygotowana z okazji 450-lecia (2008 r.) śmierci Jana Bugenhagena – wybitnej osobistości, doktora teologii i reformatora Pomorskiego Kościoła Ewangelickiego. Obok Filipa Melanchtona był jednym z najważniejszych współpracowników Martina Lutra. Świadectwo życia Doktora Pomeranusa budzi podziw współczesnych dla jego dokonań, jako duszpasterza, nauczyciela i polityka, a także dla jego wkładu w rozwój szkolnictwa oraz systemu socjalno-pedagogicznego. Bugenhagen był też historiografem Pomorza, autorem „Pomeranii” (1518) – syntezy historii tej krainy. Ślady jego działalności są wciąż obecne w regionie nadbałtyckim.

Wystawę przygotowało Towarzystwo Badań nad Historią Kościoła na Pomorzu, koncepcja dr Norbert Buske, opracowanie formy graficznej Thomas Helms. Aranżacja w Centrum św. Jana: kuratorka Anna Zalewska-Andruszkiewicz.

 

21 października (sobota)

Szlak kulturowy Reformacji w Gdańsku. „Szlak dobroczynności”
– spacer edukacyjny

Dobroczynność protestanckiego społeczeństwa – w aspekcie szpitalnictwa, szkolnictwa, przytułków i ochronek. W czasie wędrówki odpowiemy na zasadnicze pytania: jak generalnie wyglądało życie przed epoką industrialną w Gdańsku? Jak funkcjonowały szpitale i przytułki? Jaki los czekał dzieci porzucone i sieroty? Czy i jakie miały szanse na rzetelną i gwarantującą im przyszłość edukację? Trasa wędrówki obejmie obiekty, jak: Dom Dobroczynności i Sierot (nazywany Sierocińcem) na Osieku, szpitale o średniowiecznym rodowodzie: św. Ducha, św. Elżbiety, Bożego Ciała, równie stare szkoły: Świętojańską i Mariacką, a także miejsca i pozostałości po budynkach Domu Poprawy i Domu Dziecka. Folder-przewodnik z bogatą archiwalną ikonografią otrzymają wszyscy uczestnicy wędrówki.

Kuratorzy: Klaudiusz Grabowski

 

  Wydawnictwa:

Publikacje Nadbałtyckiego Centrum Kultury: materiały pokonferencyjne, zapis panelu pastorów, przewodniki szlaku kulturowego Reformacji w Gdańsku i na Pomorzu

Publikacja Pracowni Historii Pomorza i Krajów Nadbałtyckich Instytutu Historii UG: „Jan Bugenhagen i Reformacja na Pomorzu. Informator bibliograficzny”

 

 

 

Program obchodów 500-lecia Reformacji na Pomorzu (31.10.2016 – 31.10.2017): Str. Diecezji pomorsko-wielkopolskiej kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP - http://pikor.net/strony/luteranie/category/wydarzenia/

 

__________
opracowanie Bronisława Dejna